ඔබට සුබ නව වසරක් ප්රර්ථනය කරමින් අද අප ඔබව හමුවෙන්නෙ ගාලු නගරයේ ඉඳල. හරියටම කියනවානම් අද අපි ඉන්නෙ ගාල්ලෙ ඓතිහාසික ලන්දේසි කොටුවෙ. මේ කොටුව ගැනත්, කොටුව තුළ තොරතුරුත් ගාල්ල නගරයේ විස්තරත් කතා කරන්න කළින් හික්කඩුවෙ ඉඳන් ගාල්ලට එනකං අපට හමුවන තවත් වැදගත් ස්ථාන කිහිපයක රසබර කතා කියන්න තියෙනවා. ඔව්ෘ අපි ඒ ගැනත් කතාකරල ඉමු.
දොඩන්දූවේ ජාඩි කර්මාන්තය
 ඔබ "ජාඩි" කර්මාන්තය ගැන අහල ඇති. ඒත් දැන් මේ සාම්ප්රදායික කර්මාන්තය අපේ රටෙන් ගිලිහී යන්නට පටන්ගෙන වගේ කියල අපට හිතෙනවා. මොකද පහුගිය දිනෙක අපි දොඩන්දූවට යන කොට ජාඩිවලට ප්රසිද්ධ දොඩම්දූවේ එකම ගෙදරකවත් "ජාඩි" ටිකක් බලන්නටවත් තිබුණෙ නැති නිසා. ඒකට හේතුව මේ දවස්වල වැඩිපුර මාළු අස්වැන්නක් නොලැබෙන බවයි ජාඩි කර්මාන්තකරුවො කිව්වෙ.
ජාඩි දැමීම මාළු කල්තබාගැනීමේ ක්රමයක්. ලුණුයි, ගොරකයි මිශ්ර කරමින් ලී පීප්පයක (නැතිනම් වෙනත් භාජනයක) තට්ටුවෙන් තට්ටුව මාළු ගබඩා කරල, ලුණු ගොරක දියර මිශ්රණයේ මාළු ගිල්වා තබන එක තමයි ජාඩි කර්මාන්තයේ මූලික සිද්ධාන්තය. මේ ක්රමයට අවුරුද්දක් වුනත් මාළු ගබඩා කරන්න පුළුවන් කියා අපට කිව්වෙ, ජාඩි කර්මාන්තයේ උපන් හපන් දක්ෂතාවක් ඇති ආරියපාල මාමා. මේ ක්රමය හරියට "සැමන්" හදනවා වගේ වැඩක්.
කොහොමහරි ජාඩි කර්මාන්තය ගැනත් ආරියපාල මාමා ගැනත් තවත් වචන දෙක තුනක් කතාකළ යුතුයි. දැන් ජාඩි දැමීම ලංකාවේ කළත් ඉස්සර සම්පූර්ණයෙන්ම වාගේ ජාඩි ගෙනාවෙ ඉන්දියාවෙන්ලු. එහි කේරළයට ඉහළින් තිබ්බ සවුත් කැනඩා-මල්පෙ කියන ධීවර ප්රදේශයෙන් තමයි ජාඩි ගෙනල්ල තියෙන්නෙ.
කුම්බලාවෝ වගේ මාළුවලින් හදන ජාඩි, දකුණු ඉන්දියාවේ ඉඳන් රුවල් නැව්වලින් සහ සුලුප්පු කියන රුවල් යාත්රාවලින් ලංකාවේ දොඩන්දූවේ රත්ගම මෝය කටේ තිබ්බ ධීවර වරායට ගේනවලු. එතනින් තමයි ලංකාව පුරා හිටිය තොග හා සිල්ලර ජාඩි වෙළෙන්දන්ට ජාඩි වික්කෙ. ඒකට වෙනම රේගු අංශයක් දොඩන්දූවෙ ස්ථාපිත කරල තිබ්බලු. මේ කර්මාන්තයට නැතිනම් වෙළෙ¹මට අවුරුදු සිය ගණනක ඉතිහාසයක් තියෙනවා. අද වඩුවැඩ කරාට අරියපාල මාමත් ජාඩි දාන්න ඉස්සර ඉන්දියාවට යන මුදලාලි කෙනෙක්. සුනාමිය හින්ද දැන් ඔවුන් කබලෙන් ලිපට වැටිල. හැට දෙනෙක් විතර ඉන්දියාවට යන්නෙ දොඩන්දූවේ ඉඳල තලේමන්නාරමට කෝච්චියෙන් ගිහිං, එතැන් ඉඳල ධනුෂ් කොඩියට නැවක ගිහිල්ලල. කෝච්චියේ දවස් පහයි. බස්වලිනුත් ගිහිං තමයි සවුත් කැනඩා මල්පේ වලට යන්නෙ. ඉතින් ධීවරයන්ට සල්ලි දීල මාළු මිලදී අරගෙන මෙහෙන් ගෙනයන ගොරක හා ලුණු දමල මාස හයක් එහේ ඉඳන් ජාඩි හදනවා. දොඩන්දූවෙන් රුවල් යාත්රාවලට පටවපු පීප්පු මුහුදෙන් මල්පේ වෙරළට එනවා. ඔන්න, ජාඩි පුරවපු පීප්ප ආයිමත් එතනදී යාත්රාවලට පටවල ආරියපාල මාමල ගිය විදියටම නැවේ නැඟල ලංකාවට ඇවිත් කෝච්චියෙන් ගෙදර එනවා. ඒ එනකොට ජාඩි නැවත් (සුලුප්පු) දොඩන්දූවට එනවා. මේ තමයි එයා කියන විදිහට "ඔරිජිනල් ජාඩි" ලංකාවට ආපු හැටි.
ඒත් ඉතින් අපේම අය තමයි ජාඩි හැදුවේ. කොහොම වුනත් හැත්තෑ ගණන්වල දී තලේමන්නාරමේ සහ ධනුෂ් කොඩියේ තිබුණු නැව් දෙක සුළි සුළඟට විනාශ වුණා. රාජ්ය විරෝධී කැරැල්ල නිසාත් වෙනත් ප්රශ්න නිසාත් ලංකාවෙන් ජාඩි දමන්න ආරියපාල මාමල ඉන්දියාවට ආයිත් ගියේ නෑ. ඉතින් කර්මාන්තය කඩා වැටුණා. දොඩන්දූවේ තිබුණු රේගු ගොඩනැඟිලි, ගබඩා සියල්ලමත් පසුගිය සුනාමියට විනාශ වුණා. දැන් ඉතින් ටික ටික දේශීයව කරන ජාඩි කර්මාන්තය තමයි ඉතිරි වෙලා තියෙන්නෙ. මේ කර්මාන්තය කොතරම් බිඳ වැටිලද කිව්වොත් අපි ජාඩි ගැන ලිව්වත්, අපට කන්න තියා බලන්නවත් මේ සතියේ ජාඩි ටිකක් දොඩන්දූවේ තිබුණෙ නෑ.
ගිං තොට / ගිං ගඟ
 ගිං තොට ගාල්ලට කළින් හමුවන ප්රකට ගම්මානයක්. ඒ ගිං ගඟේ මෝය නොහොත් තොට එතැන පිහිටලා තියෙන නිසා. සිංහරාජ වනාන්තරයෙන් (දෙණියාය) පටන් ගන්නා ගිංගඟ, උඩුගම, කන්නෙලිය, තවලම, හිනිදුම ප්රදේශයෙන් තවදුරටත් පෝෂණය ලබා ලොකු ගංගාවක් වෙලා මුහුදට එකතුවන්නෙ ගිං තොටින්. ගාලු තොට කියල කියන්නෙත් මේ ගිං ගඟ හින්දම තමයි. ලංකාවේ දිගින් 14 වැනි ස්ථානය ගන්නා ගිංගඟේ දිග කිලෝමීටර් 113 ක්. විටෙක නිසලවද, විටෙක සැඩ පරුෂවද ගලායන ගිං ගඟ, ප්රදේශවාසීන්ට මහඟු සම්පතක්. ඒ වගේම ජෛව විවිධත්වයෙන් අනූන පරිසර පද්ධතියක්. ගිං ගඟ මෝය කටේ වගේම ගඟ දිගේත් කඩොලාන ශාක බහුලයි. ඒ අතර ගිංපොල් ශාකයන් දකින්න ලැබෙනවා. මේ ගිං පොල් නිසා ගිං ගඟ කියල නම හැදුන බවත් කියනවා. කොහොම වුනත් රට වටා වෙරළ තීරයේ ඇවිද යන අපට ගිං තොට නොහොත් ගිං ගඟ මෝයත් වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් වුණා.
ගාලුතොට / ගාල්ල වරාය
 දොඩන්දූව, රත්ගම, බූස්ස, ගිංතොට පහුකරල මීළඟට අපි එන්නෙ ගාල්ලට. කොළඹින් පස්සෙ අපට හමුවුණු දෙවැනි දිස්ත්රික් නගරය තමයි ගාල්ල. ගාල්ල ලංකාවේ පැරණිතම වෙළෙඳ නගරයක් බව අපි අමතක කරන්න නරකයි. ස්වාභාවික ගාලු වරාය අනාදිමත් කාලයක ඉඳන් ග්රීක, අරාබි, ඊජිප්තු, චීන වෙළෙන්දොa ප්රයෝජනයට අරන් තියෙනවා. එකල කොළොංතොට අනෙක් වරාය අද්දර තිබුණු අරාබි වෙළෙඳුන්ගේ බලය බිඳ දමා කොළොම්තොට යටත් කරගත් පරංගි හමුදාව ඉස්සර වෙලාම ගොඩ බැස්සෙත් ගාලු වරායට. පෘතුගීසීන්, ලන්දේසීන් ගාලු වරායට බෙහෙවින් ඇලුම් කළා. ඒ විතරක් නෙමේ බලකොටුවක් ලෙසත් ගාල්ල ඔවුන්ට ප්රයෝජන වුණා. ගාල්ල වෙළෙඳ නගරයක් වුණෙත්, යුද කාමීන්ගේ බලකොටුවක් බවට පත්වුණෙත් ගාලු වරාය නොහොත් ගාලු තොට හින්දා. ලන්දේසි බලය පලවා හැරි ඉංග්රීසින්ද ගාල්ල වරාය වෙළෙඳ වරායක් ලෙස ප්රයෝජනයට ගත්තා. කුරුඳු, ගම්මිරිස් වගේ කුළුබඩු වගේම, මැණික්, ඇත්දළ, දැව, අලි ඇතුන්ද, ඉංග්රීසීන් වගාකළ තේ කෝපි වගේ වෙළෙඳ ද්රව්යද බහුලව රටින් පිටට ගෙන ගියේ ගාල්ල වරායෙන්. අන්තිමේදී (1865-1872) ඉංග්රීසින් විසින් ලංකාවේ කුමන වරායද සංවර්ධනය කළ යුත්තේ කියන තීරණයේදී කොළඹ වරාය තෝරාගත් නිසා, කොළඹ අපේ අගනගරය පමණක් නොව ජාත්යන්තර මට්ටමේ වරායක් බවටද පත්වුණා. ඒ තීරණය වෙනස් වී ගාල්ල එදා තෝරාගත්තා නම්, අද අපේ වෙළෙඳ නගරය වන්නේත්, පරිපාලන නගරය වන්නේත් සමහර විට ගාල්ල වෙන්න පුළුවන්.
ගාල්ල ආසන දෙව් මැඳුර
 කොහොම වුනත්, අදටත් මේ පැරණි වරාය තිබූ විදිහටමයි තියෙන්නේ. එහි ලොකු සංවර්ධනයක් සිදුවී නැහැ. එදා රුවල් නැව්, රුවල් බෝට්ටු ආපු මේ වරායට තවමත් සංචාරක රුවල් යාත්රා එන්න හරිම කැමැත්තක් තියෙනවා. ඉතින් පාරිසරික සංචාරක කර්මාන්තයේදී ගාලු වරාය ඒ විදිහට හදන එක කොච්චර හොඳද කියලත් ගාලු වරායෙ කළ සංචාරයේදී අපිට හිතුනා.මේ නත්තල් සමයේ ගාලු කොටුවේ ඕලන්ද රෙපරමාදු පල්ලියට විතරක් නෙමේ, ගාල්ල නගරය ආරම්භ වනවිට තිබෙන කළුවැල්ලේ ශුද්ධවූ ජපමාල රාඡේස්වරියගේ ආසන දෙව් මැඳුරට යන්නත් අප අමතක කළේ නෑ. පෘතුගීසීන්, ලන්දේසීන් වගේම ඉංග්රීසීන්ද දේවස්ථාන ඇතිකළා. ගාල්ල නගරයේ තියෙන කතෝලික දෙව් මැඳුරත් නිර්මාණය කළේ ඉංග්රීසි සමයේදී. ඒ 1874 දී. ගාලු නගරයේ උස් තැනක පිහිටි මෙය අලංකාරව පහළට දිස්වෙනවා. අපි යනවිට නත්තල හෙටයි කියා දේවස්ථානය උත්සව ශ්රීයෙන් බැබළුණා.
මේ දේවස්ථානය ගැන අපට කරුණු කියා දුන්නෙ මංගල ජයවර්ධන මහතා. ලන්දේසි සමයේදී ස්පාඤ්ඤය බලා ගමන් කරමින් හිටිය බෙනඩික්ට් මාටින් පියතුමා ගාල්ල වරායට ආපු දවසක කළුවැල්ල කඳු මුදුනෙ දේවස්ථානයක් ඇති කරන්න අදහසක් ඇති කරගත්තා. නැවත ලංකාවට ආපු පියතුමා ලන්දේසීන්ගෙන් දේවස්ථානයකට ඉඩක් ඉල්ලූ විට ලැබුණෙත් මේ කඳුගැටයම තමයි. ඒ, එදා පෝරක කන්ද කියල කිව්ව මේ ස්ථානය වරදකරුවන්ට දඬුවම් ලබාදී මරණය සිදුකළ නැතක් වූ නිසාලු. පෘතුගීසි කාලෙ ඉඳල මෙතැන වධක බිමක්. අවසානයේ පියතුමා 1874 දී මේ පල්ලියේ වැඩ නිමකළා. ගාලු මීසමේ ප්රධාන දේවස්ථානය වන මෙහි රදගුරු හිමිනමක් ස්වර්ගස්ථ වූ විට මිහිදන් කරන්නෙත් දේවස්ථානයේ. එහිදී විටෙක පෝරක කන්දේ ඉතිහාසය මතුකරමින් වදදී මරා දැමූවන්ගේ ඇටකැබලි, අත් විලංගු මතුව ඇති බවයි, මංගල මහතා අපට කිව්වෙ. දකුණු පළාතේ දේවස්ථාන 13 ක ප්රධාන දෙව් මැඳුර වන මෙහි ආරම්භක කතෝලික පියතුමන් වන්නේ බෙල්ජියම් ජාතික ජෝෂප් වෑන්රීඩ් පියතුමා.
ගාලු කොටුව
 ගාල්ල ගැන කතාකරන කොට ගාලු කොටුව ගැනත් කතා කරන්න ඕන. ඉස්සර වෙලාම මෙහි බලකොටුවක් හැදුවේ පරංගි නොහොත් පෘතුගීසීන්. ඒක අදටත් අපිට දකින්නට ලැබෙනවා. ඒක තමයි කළු කොටුව කියන්නෙ. වත්මන් පොලිස් අධිකාරි කාර්යාලය තියෙන්නෙ ඒ පරංගි කොටුවේ. අපිට මහා විශාලෙට දකින්නට ලැබෙන පවුරක් සහිත ගාලු කොටුව හැදුවේ ඕලන්ද ජාතිකයින්, නැතිනම් ලන්දේසීන්. ඔවුන්ගේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයත්, විසල් නිර්මාණ කිරීමේ හැකියාවත් අපට මේ කොටුව මගින් තීරණය කරන්නත් පුළුවන්. කොළඹ කොටුව, මාතර කොටුව, ත්රිකුණාමලය කොටුව, යාපනය කොටුව යනාදියත් මේ ආකාරයෙන්ම ඔවුන් නිර්මාණය කරල තියෙන්නෙ මුහුදට යාබදව. ඒ සතුරු බලවේගවලින් ආරක්ෂාවට. මේ කොටුව තුළ ඔවුන් විශාල ගම්මානයක් නැතහොත් නගරයක සියලු අංගෝපාගයන්ද ඉදිකර තියෙනවා.
පැරණි ඕලන්ද දේවස්ථානය
 ගාල්ල කොටුව තුළ තියෙන සිය ගණනක් ඕලන්ද ගොඩනැඟිලි අතර විශේෂත්වයක් ගන්නා ගොඩනැඟිල්ලක් තමයි පැරණි ඕලන්ද රෙපරමාදු පල්ලිය. 1752 දී කැස්පරස් ඩී. ජෝන් අණදෙන නිලධාරියා විසින් මෙය නිමාකර තිබෙනවා. 1682 දී මුල්ගල් තබා අරඹා ඇති මෙය පුද පූජා සඳහා විවෘතව ඇත්තේ 1755 දී.
මෙය අද දේවස්ථානයකට වඩා කෞතුකාගාරයක්. අපි එහෙම කියන්නෙ කොටුව ආරම්භයේදීම නිර්මාණය වුණු ගොඩනැඟිල්ලක් වන මෙය එදා ආරක්ෂාවේ කේන්ද්රස්ථානයක් ලෙසද භාවිත කර තිබෙනවා. මේ පල්ලියේ භූමියේ පසෙක පොළොව තුළට යාහැකි උමං දොර දෙකක් තියෙනවා. (දැන් වසා ඇත). ඒ තුළින් ගොස් දේවස්ථාන භූමියේ නිදන් කර ඇති ලන්දේසි සෙනවියන්ගේ ප්රභූන්ගේ සොහොන් ගැබ් දැක බලා ගත හැකිලු. මන්ද පල්ලියේ ගෙබිම මත ඇත්තේත් ගලින් කෙටූ එම සොහොන් කොත් නිසා. ඒ වගේම කොටුවෙ හතර දෙසට තිබූ රහස් දොරටු හතරක් එකතුවූයේ මේ උමං දොරටුව අසලදීලු. වරායෙන් ගොඩබෑ සියලු යුද අවි වරාය පැත්තේ රහස් දොරටුවෙන් ගෙනවිත් අවි ගබඩාවට ගෙනගොස් ඇති බවද කියන්නේ ඒ අසලින්. ඉතිරි රහස් දොර සතර ප්රදීපාගාරය, ඔරලෝසු කණුව හා (වත්මන් විහාරය) මුහුද දෙසට විහිද තිබුණේලු.
සැබැවින්ම මේ බලකොටුව විශ්මිත නිර්මාණයක්. තැන තැන තවමත් කාලතුවක්කු රඳවන දකින්නට ලැබෙනවා. මේ දැවැන්ත නිර්මාණය කරද්දී ලන්දේසීන් අණ දෙනවිට අපේ මිනිසුන් වහලුන් මෙන් කස පහර කකා මේ තාප්පය ගොඩ නඟන්නට ඇති බව අපට හිතෙනවා.
ස්තුතිය - දේ. සු. ද සොයිසා
අදහස් ratawata.divaina@gmail.com
ජගත් කණහැරආරච්චි
ඉන්ද්රජිත් සුබසිංහ
වාසල සේනාරත්න
http://www.divaina.com/2011/01/02/nimna03.html |
උපුටා ගැනීම ඉරිදා දිවයින 2012-04-01 අකුරු කුඩාවට පෙනේ නම් මෙතනින් කියවන්න
0 comments:
Post a Comment